CHA NÊN DẠY CON NHƯ THẾ NÀO?

Tác giả: Vương Trí Diễm

Dịch giả: Hà Giang

Nhà xuất bản: VHTT

LỜI MỞ ĐẦU

Cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, “bệnh

bận rộn” bắt đầu len lỏi khắp các ngóc ngách của

cuộc sống. Là trụ cột chính trong gia đình, đa số

đàn ông đều không nằm ngoài vòng xoáy bận rộn ấy.

Nhưng thực ra, đối với nam giới, có một việc còn

quan trọng hơn cả công việc chính là thiên chức làm

cha, với trách nhiệm dạy dỗ và giáo dục con cái.

Tuy nhiên nhiều người lại đùn đẩy trách nhiệm này

cho vợ, cho rằng mình cần có nhiều thời gian để tập

trung vào công việc, tạo điều kiện sống tốt hơn

cho gia đình. Và một vấn đề nghiêm trọng xuất hiện,

đó là trẻ nhỏ thiếu đi sự giáo dục thích đáng của

người.

Cũng do việc giáo dục của cha đối với con cái

không sát sao, thường xuyên mối quan hệ tình cảm

trong gia đình thường thiên lệch về phía người mẹ.

Vì thế trong gia đình hiện đại, người được phân vai

chính hầu hết là mẹ, hàng ngày mẹ đảm việc chăm

sóc chuyện ăn mặc, ngủ nghỉ, kèm cặp học hành, đưa

đón đi học ngày... của con. Nhiều khi, ở bên cạnh

con chỉ có mẹ, còn nghĩa vụ của cha chỉ là kiếm

tiền nuôi gia đình. Trong việc giáo dục con cái,

người cha đóng vai trò khá mờ nhạt.

Cũng chính vì sự chiều chuộng, ôm đồm quá mức của

mẹ khiến cho con cá nên ích kỷ, yếu đuối, thiếu tự

tin, nhút nhát, sợ thất bại… Trong quá trình trưởng

thành trẻ cần được cha dạy dỗ để rèn luyện khả

năng sống tự lập, tính cách kiên dũng cảm… nhưng

thực tế lại không nhận được sự giáo dục cần có này.

Trong thế giới tình cảm phức tạp và phong phú của

con người, tình yêu của cha cũng giống như của mẹ,

đều là nhân tố quyết định sự trưởng thành của con.

Nghiên cứu cho thấy, những đứa trẻ thiếu tình cảm

hoặc sự dạy dỗ của cha thì chiều cao, cân nặng,

năng lực điều hòa cảm xúc, trí tuệ, tính cách… đều

kém hơn các khác. Trong giao tiếp, trẻ dễ trở nên

lo lắng, thiếu tự tin, khả năng kiềm chế kém quả

này nhắc nhở chúng ta rằng, trong quá trình trưởng

thành và phát triển củ người cha đóng vai trò vô

cùng quan trọng.

Lỗ Tấn cho rằng: “Trước khi thiên tài xuất hiện,

điều chúng ta cần làm là mảnh đất nuôi dưỡng nhân

tài, mà sự giáo dục của người cha chính là mảnh đất

ấy. Nhiều người cho rằng, đợi đến khi mình có một

sự nghiệp vững chắc, điều kiện kinh tế tốt thì sẽ

dạy dỗ con cái tốt hơn. Nhưng lúc này, trẻ đã không

còn dễ dạy bảo. Trẻ lúc còn nhỏ thiếu tình cha, có

thể nảy sinh sự bất đồng, phản kháng với cách dạy

của cha.”

Giáo dục trẻ là cả một quá trình phức tạp và có hệ

thống. Trở thành người cha không khó, nhưng trở

thành người cha có trách nhiệm và dạy con thành

công không dễ chút nào. Điều này đòi hỏi bạn phải

tìm tòi, học hỏi để tìm ra được cách và quy luật

dạy dỗ phù hợp. Chúng tôi tin rằng, nếu có sự chân

thành thì người cha nào cũng có thể dạy dỗ được con

trở thành người ưu tú, xuất sắc.

Để giúp các bậc phụ huynh thuận lợi hơn trong việc

tham gia vào quá trình trưởng thành của trẻ, chúng

tôi đặc biệt viết nên cuốn sách Cha nên dạy con

như thế nào - 12 bài học dạy con của người cha

thành công giúp bạn có thể dùng bản lĩnh và vai trò

của mình để dạy con một cách hiệu quả.

Cuốn sách vận dụng những quan điểm mới, ví dụ sinh

động và thực tế, kết hợp với phương pháp giáo dục

mới, đưa ra cách giải quyết vấn đề hiệu quả, ngôn

ngữ giản dị, tinh tế, dễ hiểu, cung cấp cho bạn các

phương pháp dạy con bổ ích và phong phú. Hy vọng

bạn sẽ nuôi dạy được con cái trở thành những đứa

trẻ ưu tú, xuất trúng.

Cha gương mẫu, con xuất sắc

Trong quá trình trưởng thành của trẻ, vai trò và

sự giáo dục của cha vô cùng quan trọng, sự ảnh

hưởng của cha đối với trẻ cũng quan trọng như mẹ

vậy. Trong giáo dục gia đình, nếu mẹ được ví như

một bãi cỏ xanh non, thì cha giống như cây đại thụ.

Mẹ cho con sự ấm áp, thoải mái, còn cha cho con

sức mạnh, sự ủng hộ chỗ dựa. Sự ảnh hưởng của cha

đối với con chủ yếu thể hiện qua việc phát triển

tâm lý xã hội và bồi dưỡng những tính cách như kiên

cường, độc lập, dũng cảm đoán… Đây là những điều

mà người mẹ không thể nào làm thay được. Trẻ họ từ

mẹ lời ăn tiếng nói, ngôn ngữ, kiến thức sống hàng

ngày; học được từ cha k phong phú, uyên bác. Cha

không chỉ là người phối hợp vai diễn với mẹ, mà

chín nhân vật chính trong quá trình trưởng thành

của trẻ. Dưới dây, chúng ta hãy xem ca dạy dỗ của

cha có tác động trực tiếp tới trẻ như thế nào nhé.

1. “Sự lười biếng” của cha

Trong cuộc sống hàng ngày, ấn tượng của con về cha

là khá “lười biếng”, hoặc là lóng ngóng trong công

việc dọn dẹp nhà cửa. Cho dù có lúc cha cũng nhanh

nhẹn nhưng còn kém xa mẹ. Vì thế, nhiều ông chồng

thường đùn đẩy công việc nhà cho vợ nhưng trong quá

trình tiếp xúc với con, “sự lười biếng” của cha

lại trở thành ưu điểm mẹ rất chu đáo, tỉ mỉ, chăm

chút cho con từng li từng tí nên trẻ mất đi cơ hội

rèn luyện. Còn cha vì “lười biếng” hoặc làm không

tốt một số việc nhà, khiến trong quá trình trưởng

thành, trẻ có được cơ hội học tập và rèn luyện.

Tính độc lập, có trách nhiệm, khả lập của trẻ tự

nhiên được hình thành.

2. “Sự lơ đãng” của cha

Đàn ông thường không chú ý hoặc không quan tâm đến

những việc nhỏ có lúc để mặc cho trẻ muốn làm gì

thì làm. Về hình thức, có vẻ như cha thờ ơ, lạnh

nhạt với con, nhưng chính vì thế mà trẻ không bị

hạn chế hay trói buộc, trẻ biết tự việc của mình,

chơi đồ chơi của mình. Như vậy, trẻ có không gian,

thời gian cũng như quyền tự do lựa chọn, từ đó dần

dần có chủ kiến riêng của mình.

Các chuyên gia giáo dục cho rằng, trong quá trình

dạy dỗ trẻ, cách tốt nhất dành cho trẻ không gian

và thời gian riêng, điều này có lợi cho quá trình

tư duy. Nếu cha mẹ luôn để ý, quan tâm chăm chút,

mang đồ chơi đến trước mặt trẻ, có lẽ không cảm

thấy buồn chán, nhưng khó có thể học cách tự suy

nghĩ. Ngược lại, động “bỏ mặc” của người cha đã vô

tình giúp trẻ bồi dưỡng sự tự lập, quyết đ khả năng

tư duy.

3. “Trò chơi” của cha

Là người quản lý gia đình, mẹ luôn quan tâm đến sự

an toàn của trẻ và sư sạch sẽ của căn nhà, nhưng

như vậy lại vô tình tước đi nhiều tự do và niềm vui

của trẻ. Đối với những việc này, cha thường tỏ ra

khoan dung hơn, đồng tình và trở thành người bạn

chơi của trẻ. Với những trò chơi đa dạng, phong phú

như bơi lội, võ thuật, cưỡi ngựa, bắn súng... trẻ

có thể vui vẻ chơi đùa. Những trò chơi cùng cha

giúp trẻ rèn luyện cá tính lạc quan, khả năng cạnh

tranh, sự phối hợp nhịp nhàng cơ thể và tinh thần

ưa mạo hiểm.

4. “Sự mãnh mẽ” của cha

Khi cùng trẻ chơi đùa, cha luôn dũng cảm, mạnh dạn

hơn mẹ. Mẹ thường sơ ngã, bị đau, nhưng cha thì

không những chơi đùa nhiệt tình mà còn cho trẻ tiếp

xúc với những trò mạo hiểm, hoặc cổ vũ trẻ tham

gia những trò đó. Dưới sự hướng dẫn dỗ của cha, trẻ

sẽ mạnh dạn hơn, đây cũng là cơ sở để trẻ trở nên

dũng cảm triển khả năng tìm tòi sáng tạo.

5. “Sự lạnh lùng” của cha

Khi đi chơi, nếu trẻ bị ngã, mẹ thường lo lắng

chạy đến đỡ con dậy. Nhưng cha không làm thế mà để

trẻ tự đứng dậy, sau đó vờ như không có chuyện gì

xảy ra trước mắt trẻ, cha thật “lạnh lùng”. Nhưng

chính nhờ sự “lạnh lùng” này mà trẻ học được sống

độc lập và biết khắc phục khó khăn.

6. “Sự uyên bác” của cha

Thông thường thì sở thích, hứng thú, kiến thức của

cha phong phú hơn mẹ; cha thích xem tin tức, lịch

sử, thiên văn, địa lý, thích hoạt động thể thao và

kết giao nhi bạn bè. Trong mắt trẻ, cha là người

“biết tuốt”. Trẻ vô cùng khâm phục cha, đồng thời

cũng thích đọc sách, suy nghĩ, giao tiếp, học

hỏi... để được giống cha. Tóm lại, trong quá trình

trưởng thành của trẻ, tình yêu của cha có ý nghĩa

và giá trị đặc biệt. Trẻ nhận được sự dạy dỗ và

hướng dẫn của cha, dần dần sẽ hình thành các phẩm

chất tốt như mạnh khỏe, thông minh, lạc quan, dũng

cảm, quyết đoán, cường, có trách nhiệm.

20 nguyên tắc cần nhớ khi dạy con

1. Cha cần đảm bảo con cái được lớn lên trong môi

trường gia đình lành mạnh đầm ấm, hạnh phúc, cho

con môi trường học tập và trưởng thành tốt.

2. Gạt bỏ “bạo lực” và “uy quyền” không làm cha

mất đi sự uy nghiêm của mình, một tình yêu thương

bao giờ cũng có hiệu quả hơn đánh mắng, hãy thấu

hiểu điều na cho con cảm nhận được không gian của

tình cha.

3. Bình đẳng nói chuyện và thảo luận với con về

mọi vấn đề, lắng nghe con là người bạn tri kỉ của

con, giúp con trở nên tự tin hơn.

4. Khi con có biểu hiện xuất sắc, đừng kiệm lời

khen, hãy thể hiện lòng tự hào của mình dành cho

con, để con ngày càng tự tin hơn.

5. Cho phép con phạm lỗi, không nên phê bình,

trách mắng quá nặng nề, cần hướng dẫn con xử lý vấn

đề, sửa đổi lỗi lầm, để con không tái phạm.

6. Đối với hành động chống đối của con, không nên

tỏ ra “cứng rắn” mà nên như trị cương”. Hãy nhớ:

không được đối xử thô bạo với con.

7. Tấm gương của cha có ảnh hưởng rất lớn đối với

con. Cha nên chú ý để lời nói và hành động của

mình, xây dựng hình tượng tốt trong mắt con.

8. Cho con không gian và sự tự do nhất định để con

học cách xử lý vấn đề cũng như cách sắp xếp thời

gian. Điều này rất quan trọng trong việc nâng cao

khả năn lập của con.

9. Nghiêm túc trả lời câu hỏi của con, không nên

tùy tiện chế giễu hay thờ ơ này sẽ làm tổn thương

đến lòng hiếu kỳ và khát khao tìm hiểu của con.

10. Tôn trọng khả năng thiên phú của con, cần kết

hợp với đặc điểm tính cá hướng dẫn và dạy dỗ đúng

đắn chứ không nên dung túng hay mặc kệ con.

11. Cùng con tham gia trò chơi và hoạt động thể

thao, thậm chí một số hoạt động mang tính mạo hiểm

để con được rèn luyện, bồi dưỡng tinh thần quả cảm.

12. Không nên tùy tiện “dán mác xấu” cho con, cho

dù con phạm lỗi hay làm chuyện thì cũng không có

nghĩa là con không ngoan. Cần học cách khen ngợi cũ

như biết phát hiện ưu điểm của con.

13. Dạy con biết cách tự chịu trách nhiệm với hành

động của mình, không nên gánh vác mọi hậu quả thay

con. Cho dù con có gây ra chuyện gì đi nữa thì cha

cũng nên động viên để con dũng cảm đứng ra nhận

trách nhiệm.

14. Cần học cách tỏ ra yếu đuối trước con, để con

biết rằng cha không phải “vạn năng”, cũng có những

việc không thể làm được. Điều này có nghĩa là có

việc con cần tự làm một mình, không nên dựa dẫm, ỷ

lại vào cha.

15. Cổ vũ con tham gia các hoạt động tập thể và

cuộc thi, điều này có lợi cho con, bồi dưỡng khả

năng cạnh tranh và giao tiếp của con.

16. Cần phạt con một cách thích hợp nhưng không

đánh mắng con, nên tôn trọng nhân cách và lòng tự

tôn của con.

17. Không nên kỳ vọng quá cao về con, cũng không

nên áp đặt lý tưởng của mình lên con. Kỳ vọng cần

phù hợp với trình độ thực tế cũng như tôn trọng sở

thích của con.

18. Kịp thời giúp con xây dựng ý thức về tiền bạc,

để con hiểu được sự vất vả của cha mẹ khi làm việc

kiếm tiền, cần giúp con loại bỏ quan niệm tiêu

tiền phung phí, cổ vũ con kiếm tiền nhờ sức lao

động của mình.

19. Không nên cho rằng con còn nhỏ thì chưa có bí

mật và chuyện riêng tư, cần tôn trọng quyền riêng

tư của con, cho con không gian tự do, để tâm hồn

con phát triển lành mạnh.

20. Không nên quá ngạc nhiên về việc con có bạn

khác giới, ai cũng đều có tuổi trẻ và những cảm xúc

mộng mơ riêng. Điều cha mẹ cần làm là hướng dẫn

con tiếp xúc với bạn khác giới một cách đúng đắn,

lành mạnh.