SHERLOCK HOLMES TOÀN TẬP

CONAN DOYLE

TẬP 2 – PHẦN 1

Nhóm dịch giả: Lê Khánh, Đỗ Tư Nghĩa, Vương Thảo,

Ngô Văn Quỹ, Lê Nhân, Hoàng Cường,

Phạm Quang Trung, Hải Thọ, Bùi Nhật Tân, Thanh

Lộc, Minh Phụng

NHÀ XUẤT BẢN VĂN HỌC

VỤ ÁN Ở REIGATE

Ngày 14 tháng 4 năm 1887, tôi nhận được một bức

điện gửi từ Lyon báo tin Holmes bị mắc bệnh, phải

nằm liệt giường ở khách sạn Dulong. Trong vòng hai

mươi tư giờ, tôi đã sang nước Pháp, tới tận bên

giường anh và thấy bệnh không trầm trọng. Thể trạng

anh cứng cáp như sắt thép nhưng cũng không chịu

nổi trước một cuộc điều tra kéo dài tới hai tháng;

trong thời gian đó, mỗi ngày anh phải làm việc trên

mười lăm tiếng đồng hồ, anh còn xác nhận là có lúc

anh không được nghỉ ngơi lấy một tiếng đồng hồ

trong năm ngày liên tiếp.

Ba ngày sau đó, chúng tôi quay trở về nhà ở đường

Baker. Nhưng đại tá Hayter, người bạn thân mà tôi

đã chăm sóc bên xứ Afghanistan, đã tậu được một

ngôi nhà ở gần Reigate, trong hạt Surrey, và ông

thường mời tôi và Holmes tới đó để đổi gió. Khi

Holmes được biết đại tá là người độc thân thì anh

liền đồng ý. Thế là, một tuần sau ngày trở về

London, chúng tôi tới nhà đại tá Hayter.

Buổi tối hôm đến nơi, chúng tôi quây quần trong

phòng trưng bày vũ khí. Holmes nằm dài trên ghế

trường kỉ, trong lúc Hayter và tôi xem bộ sưu tập

súng. Đại tá nói:

- Nhân đây, tôi sẽ đem lên lầu một trong những

khẩu súng lục này để phòng ngừa trường hợp có báo

động.

- Báo động? - Tôi kêu lên.

- Phải, mới đây ông già Acton đã bị trộm tới viếng

thăm đêm thứ hai tuần qua. Thiệt hại thì không

đáng kể, nhưng tên trộm vẫn chưa bị bắt.

- Không có hướng điều tra nào sao? - Holmes hỏi,

liếc nhìn ông đại tá.

- Cho tới nay thì không. Nhưng đây là một vụ không

đáng kể, một vụ trộm vặt ở thôn quê, hoàn toàn

không đáng làm cho ông phải bận tâm sau cái vụ quốc

tế lớn lao kia.

Holmes khua tay như gạt bỏ lời khen ngợi, nhưng nụ

cười của anh lại chứng tỏ là anh lấy thế làm khoái

chí.

- Không có chi tiết đặc trưng nào sao?

- Không. Bọn trộm đã lục tung cái thư viện. Tất cả

căn phòng đã bị đảo lộn, các ngăn kéo bị mở tung,

giấy tờ bị ném tung tóe. Các món bị mất chỉ có: Một

cuốn sách, hai cây đèn nến bọc quý kim, một phong

vũ biểu nhỏ bằng gỗ sồi và một cuộn dây mành.

- Một lô hàng kì lạ! - Tôi thì thầm.

- Ồ, hiển nhiên là bọn trộm đã vội quơ lấy những

gì mà chúng có thể mang theo.

Trên ghế trường kỉ, Holmes buông ra một tiếng làu

bàu:- Cảnh sát địa phương hẳn rút ra một điều gì

đó chứ! Coi nào, thật rõ ràng là...

Nhưng tôi giơ một ngón tay lên:

- Anh tới đây là để nghỉ ngơi, anh chớ có lao mình

vào một vấn đề nào, trong lúc hệ thần kinh còn

đang rã rời.

Holmes nhún vai, ném về phía ông đại tá một tia

nhìn cam chịu và rồi câu chuyện chuyển sang những

đề tài bớt nguy hiểm hơn. Tuy nhiên, khi chúng tôi

đang dùng điểm tâm thì người quản gia của đại tá ùa

vào trong phòng.

- Ông đã hay tin gì chưa, thưa ông?... Ở đằng nhà

cụ Cunningham đó, thưa ông?

Ông đại tá bất động với tách cà phê trong tay, lơ

lửng giữa mặt bàn và miệng ông.

- Trộm à?

- Một vụ giết người!

Ông đại tá nghiến răng và rít lên:

- Mẹ kiếp! Ai bị giết? Ông tòa hòa giải hay là con

ông ta?

- Gã đánh xe ngựa. Một phát trúng tim. Chết mà

chẳng nói được lấy nửa lời.

- Ai đã giết anh ta?

- Kẻ trộm. Hắn đã biến mất. Hắn vừa bẻ gãy cửa sổ

gian bếp phụ thì William tới đó. William đã mất

mạng khi bảo vệ của cải cho chủ mình.

- Lúc đó là mấy giờ?

- Vào khoảng 12 giờ đêm.

- Tốt. Lát nữa chúng tôi sẽ tới đó - Ông nói với

giọng rất thản nhiên.

Ông chờ cho người quản gia ra khỏi phòng rồi mới

nói thêm:

- Chuyện tồi tệ! Ông già Cunningham là một nhân

vật rất có thế lực ở đây, hơn nữa lại là một người

trung hậu. Ông ta sẽ đau khổ, bởi vì người đánh xe

là một người đầy tớ rất tốt. Chắc là cũng cùng

những tên trộm cướp đã tới viếng nhà Acton.

- Và là kẻ đã ăn trộm cái bộ sưu tập quá ư đặc

biệt đó ư? - Holmes hỏi với vẻ ngẫm nghĩ.

- Đúng vậy.

- Hừm!

- Thoạt nhìn, sự việc có vẻ kì cục. Thông thường

một băng trộm cắp không bao giờ thực hiện hai lần

trong cùng một thành phố, cách nhau có vài ngày.

Tối qua, khi ông nói cần đề phòng, tôi đã nghĩ rằng

Reigate là giáo khu sau chót ở nước Anh bị bọn

trộm để ý tới.

- Nếu vấn đề là do một tên chuyên nghiệp ở địa

phương thì hiển nhiên hai gia đình Acton và

Cunningham là những nhà lớn nhất trong xứ này mà.

- Và là những nhà giàu có nhất chứ?

- Họ giàu từ trước, song từ nhiều năm qua, chủ

nhân của cả hai nhà đã dấn vào một cuộc tranh tụng

kéo dài và nay họ bị sạt nghiệp, ấy là theo ý tôi.

Ông bà Acton hiện đòi lại phần nửa cơ nghiệp của

nhà Cunningham. ở cả hai bên, các luật gia đều đòi

thù lao thật đắt...

- Nếu là một tên vô lại ở trong vùng lân cận, hẳn

người ta sẽ tóm cổ hắn dễ dàng - Holmes nói, cố nén

một tiếng ngáp - Anh đừng có lo sợ, anh Watson!

Tôi chẳng can thiệp vào chuyện này đâu.

- Thanh tra Forrester đến, thưa ông! - Người quản

gia loan báo khi mở cửa ra.

Người đại diện của cảnh sát còn rất trẻ, trông có

vẻ đàng hoàng, bước vào trong phòng.

- Xin chào, thưa đại tá. Tôi hi vọng không làm

phiền đại tá? Nhưng chúng tôi được biết là ông

Holmes đang có mặt nơi đây...

Ông đại tá chỉ vào bạn tôi. Viên thanh tra nghiêng

mình chào.

- Thưa ông Holmes, chúng tôi mong rằng ông sẵn

lòng cùng đi ít bước với tôi.

- Số mệnh đã chống lại anh rồi, Watson ơi! -

Holmes vừa kêu lên vừa cười - Chúng tôi đang tranh

luận về vụ án thì ông tới đó, ông thanh tra. Ông có

thể cho chúng tôi biết vài chi tiết không?

Khi tôi thấy Holmes ngồi ngả vào thành ghế dựa với

một trong những tư thế được anh ưa thích thì tôi

thất vọng.

- Chúng tôi không có một dấu vết nào trong vụ

Acton. Nhưng chắc chắn là cả hai vụ đều do cùng một

băng nhóm gây ra. Người phạm tội đã bị nhận diện.

- A!

- Vâng, nhưng hắn chuồn đi như một cơn gió, sau

khi đã nổ súng vào William. Cunningham đã trông

thấy y từ cửa sổ phòng cụ và ông Alec cũng đã trông

thấy y từ cánh cửa sau, dành cho người giúp việc.

Hồi 23 giờ 45 phút thì có tiếng báo động. Cụ

Cunningham vừa vào giường, còn Alec thì đang hút

thuốc. Cả hai đều nghe tiếng anh William kêu cứu.

Ông Alec chạy vội xuống. Cánh cửa sau mở rộng. Khi

tới chân cầu thang, ông thấy bên ngoài có hai người

đang đánh nhau. Một trong hai người nổ một phát

súng, người kia gục xuống, kẻ sát nhân nhảy bổ ra

vườn và leo vượt hàng rào. Cụ Cunningham từ khuôn

cửa sổ phòng mình, cũng thấy tên cướp nhảy ra tới

đường và mất dạng. Ông Alec đứng lại để xem có thể

cứu giúp gì được cho người hấp hối, khiến cho kẻ

sát nhân có thời giờ trốn thoát. Ngoài chi tiết hắn

là người tầm thước và mặc đồ màu sẫm, chúng tôi

không có dấu vết đặc biệt nào khác.

- Anh chàng William làm gì tại đó? Anh ta nói được

điều gì trước khi chết không?

- Không một lời. Anh ta ở cùng với bà mẹ trong nhà

người gác cổng, đó là một người giúp việc rất tận

tuỵ; có lẽ anh đã đi về phía ngôi nhà để xem mọi

việc có bình thường không. Khi tên trộm vừa cạy phá

xong cánh cửa sau thì William nhào lên người hắn.

- William có nói gì với mẹ trước khi ra khỏi nhà

không?

- Bà mẹ rất già và lại điếc. Không tài nào moi

được từ nơi bà một điều chỉ dẫn nào. Cái chết của

con trai đã làm bà suy sụp. Tuy nhiên, có một yếu

tố cực kì quan trọng. Ông hãy coi đây!

Viên thanh tra rút ra từ cuốn sổ tay một mảnh giấy

nhỏ bị rách và ông mở rộng ra trên đầu gối.

- Mẩu giấy này được tìm thấy giữa ngón tay cái và

ngón tay trỏ của nạn nhân. Dường như đây là một góc

của một tờ giấy lớn hơn. Con số ghi trên mẩu giấy

này là giờ mà William bị hạ sát. Kẻ sát nhân đã

giật lấy phần còn lại của tờ giấy; nếu không

William đã có thể giành lấy nguyên vẹn tờ giấy

rồi...

“Vào lúc mười một giờ bốn mươi lăm phút... sẽ

được biết... nhiều... rất hữu ích...” Holmes cầm

lấy tờ giấy.

- Cứ cho đây là một cuộc hẹn - Viên thanh tra nói

tiếp - Chúng ta có thể ngờ rằng, gã William mặc dù

có tiếng là lương thiện, đã thông đồng với tên

trộm. Gã đã gặp tên trộm ở đó, hoặc đã giúp tên

trộm cạy cửa, rồi sau đó hai đứa gây lộn với

nhau...

- Miếng giấy này hữu ích biết bao! - Holmes thì

thầm sau khi quan sát nó rất kĩ - Chúng ta bị ngập

vào sự vụ hơn là tôi tưởng.

Anh vùi đầu trong hai bàn tay giữa lúc viên thanh

tra cười thỏa mãn trước sự chú tâm của chuyên gia

nổi tiếng ở London. Holmes nói ngay sau đó:

- Điều nhận xét sau chót của ông thật là tài tình,

tờ giấy này mở cho chúng ta...

Lần nữa, anh lại gục mặt vào trong lòng hai bàn

tay và anh khép kín mình trong vài phút vào suy

nghĩ của anh. Khi anh ngẩng đầu lên, tôi ngạc nhiên

thấy cặp mắt anh long lanh như trước những ngày

chưa bệnh. Anh nhảy cẫng lên với tất cả năng lực cũ

của mình:

- Tôi đang nói với ông gì nhỉ: Tôi muốn xem xét

những chi tiết của vụ án. Nếu được ông cho phép,

thưa đại tá, tôi sẽ đi dạo một vòng cùng với ông

thanh tra để kiểm soát lại một vài ý nghĩ lông bông

của tôi. Tôi sẽ trở về trong nửa tiếng.

Một tiếng rưỡi đã trôi qua. Viên thanh tra quay

lại có một mình, nói:

- Ông Holmes đang đi bách bộ ngoài đồng và muốn

chúng ta cùng đi tới ngôi nhà.

- Tới nhà cụ Cunningham sao?

- Vâng, thưa ông.

- Để làm gì?

Viên thanh tra nhún vai.

- Tôi không biết. Giữa chúng ta với nhau, tôi nghĩ

rằng ông Holmes chưa được hoàn toàn bình phục. Ông

cư xử một cách kì lạ.

- Ông không cần phải lo âu. Anh ấy luôn luôn có

phương pháp trong sự điên rồ - Tôi nói.

- Ông Holmes đầy nhiệt tình đòi đi, thưa đại tá.

Nếu nhị vị sẵn sàng, chúng ta cũng nên đến đó.

Chúng tôi gặp lại Holmes ngoài trời. Anh đi từng

bước dài trên đường, cằm gục xuống ngực, hai bàn

tay thọc sâu trong túi quần. Anh nói:

- Vụ án thú vị đây. Anh Watson, chuyến đi chơi

vùng quê này sẽ là một thành công đáng kể. Tôi đã

hưởng một buổi sáng thú vị.

- Ông đã đi tới nơi xảy ra vụ án à? - Đại tá hỏi.

- Phải. Ông thanh tra và tôi.

- Đưa tới thành công chứ?

- Quả vậy, chúng tôi đã thấy nhiều điều rất lí

thú. Thoạt tiên, chúng tôi đã xem xét thi hài của

kẻ bất hạnh: Anh ta chết vì một viên đạn súng lục,

như các anh đã biết.

- Anh nghi ngờ chuyện đó sao?

- Ồ, luôn luôn nên kiểm tra tất cả. Việc quan sát

của chúng tôi đã không vô ích. Sau đó chúng tôi có

trao đổi với cụ Cunningham và con trai cụ. Alec dẫn

chúng tôi tới nơi mà kẻ sát nhân đã chuồn qua khi

vượt hàng rào trốn chạy. Rất đáng quan tâm.

- Tất nhiên.

- Chúng tôi đã gặp bà mẹ đau khổ nhưng không thu

thập được điều gì. Bà đã quá yếu.

- Và kết quả cuộc điều tra cho thấy là...

- ... Tội ác này không tầm thường. Thưa ông thanh

tra, giờ đây chúng ta đã đồng ý với nhau về mẩu

giấy trên đó có viết giờ chết của nạn nhân?

- Mẩu giấy đó hẳn cho chúng ta một điều chỉ dẫn,

thưa ông Holmes!

- Nó cho chúng ta thấy rõ: Người viết bức thư đã

lôi William ra khỏi giường trong đêm hôm khuya

khoắt. Nhưng phần còn lại của tờ giấy hiện ở đâu?

- Tôi đã quan sát mặt đất rất kĩ với hi vọng tìm

ra mẩu giấy, đó

- Viên thanh tra thì thào.

- Mảnh giấy đã được giật ra khỏi bàn tay người

chết. Bởi vì tờ giấy đã kết tội y nên y đã nhét vội

nó vào túi mà không hề để ý thấy một góc bị thiếu.

Nếu thu hồi được phần còn lại của tờ giấy thì

chúng ta sẽ kết thúc vấn đề.

- Đúng. Nhưng phải làm thế nào bây giờ?

- Điều đó đáng tốn công. Còn một điểm này nữa. Lá

thư đã được gửi tới cho William: Người viết thư đã

không tự mình trao cho người nhận; nếu không, hắn

dùng lời nói chứ viết thư làm gì. Vậy ai đã chuyển

bức thư? Hoặc lá thư đã được gửi tới qua đường bưu

điện?

- Tôi đã cho điều tra về điểm đó - Viên thanh tra

trả lời - Hôm qua, William có nhận được một lá thư

trong chuyến phát thư buổi chiều. Anh ta hủy cái

phong bì.

- Tuyệt vời! - Holmes kêu lên khi vỗ lên lưng viên

thanh tra - Ông đã gặp nhân viên đưa thư. Thật là

thích thú khi được làm việc chung với ông! Tốt! Đây

là nhà người gác cổng. Thưa đại tá, xin cho phép

tôi được chỉ cho ông thấy nơi xảy ra tội ác.

Chúng tôi đi ngang qua căn biệt thự nhỏ, nơi người

đánh xe đã ở và leo lên một lối đi vào, hai bên có

trồng cây sồi, đưa tới một ngôi nhà cổ kính.

Một cảnh sát viên đứng gác ở cửa sau.

- Xin ông vui lòng mở cửa ra - Holmes nói - Giờ

đây, các bạn trông thấy cái cầu thang này: Chính từ

những bậc thang đó mà cụ Cunningham đã trông thấy

hai người vật lộn nhau tại nơi chúng ta đang đứng.

Ông cụ đứng ở cửa sổ này, cái thứ hai bên tay trái,

và cụ đã trông thấy kẻ sát nhân bỏ chạy ngay bên

trái bụi cây. Alec cũng trông thấy y. Sau đó, Alec

đã chạy tới quỳ xuống bên người bị thương. Nền đất

rất rắn, như các bạn có thể ghi nhận: Không có dấu

vết nào để hướng dẫn chúng ta.

Trong lúc anh nói, có hai người đi xuống lối vào

vườn sau khi đã đi vòng quanh nhà. Một người lớn

tuổi, có một cái đầu mạnh mẽ, nhưng có nét nhăn

sâu, mí mắt nặng trĩu. Người kia là một thanh niên

lanh lợi.

- Thế nào, vẫn còn về việc đó à? - Anh ta nói với

Holmes - Những người đến từ London phải là những

người không thể đánh bại. Nhưng quý vị không tiến

tới được bao nhiêu.

- A, cần phải cho chúng tôi một ít thì giờ -

Holmes trả lời bằng một giọng vui vẻ hồn nhiên.

- Quý vị sẽ cần nhiều thời giờ nữa đấy! - Alec nói

dõng dạc - Dường như chúng ta không có một chỉ dẫn

nhỏ nhoi nào.

- Mỗi một - Viên thanh tra trả lời - Chúng ta sẽ

tìm thấy... Lạy Chúa tôi! Này ông Holmes, ông làm

sao vậy? Ông Holmes!

Bộ mặt Holmes có một vẻ đáng ghê sợ. Mắt anh đảo

lộn tròng, nét mặt bị cơn đau làm cho quặn lại, khi

buông ra một tiếng rên rỉ, anh ngã lăn xuống đất.

Hoảng hốt, chúng tôi khiêng anh vào trong bếp, đặt

anh vào một chiếc ghế bành rộng và anh ngồi đó, thở

nặng nề trong vài phút. Cuối cùng, sau khi đã cáo

lỗi về sự yếu đuối của mình, anh lại đứng lên, nói:

- Tôi vừa mới qua một cơn bệnh nặng. Tôi vẫn còn

dễ bị những cơn cấp phát thần kinh đột ngột đó.

- Ông muốn về nhà bằng cỗ xe độc mã của tôi không?

- Cụ Cunningham đề nghị.

- Tôi phải ở đây để xác minh một điểm.

- Điểm gì?

- Thế này: Không biết William đã tới trước hay là

chỉ tới sau khi tên trộm đã lọt vào nhà. Quý vị đã

nói rằng tuy cánh cửa bị cạy phá, nhưng kẻ trộm

chưa lọt vào bên trong.

- Điều đó là hiển nhiên rồi - Cụ Cunningham trả

lời một cách nghiêm trang - Coi nào, Alec vẫn còn

chưa vào giường, chắc chắn là cháu nó đã nghe thấy

tiếng động.

- Cậu ấy ngồi ở đâu?

- Trong phòng tắm của tôi, đang hút thuốc và nhìn

qua cửa sổ

- Ông cụ trả lời.

- Cửa sổ nào? - Holmes hỏi tiếp.

- Cửa sổ cuối cùng bên trái, kế bên cửa sổ phòng

cha tôi - Alec đáp.

- Đèn nơi phòng anh và nơi phòng ông cụ vẫn còn

thắp sáng cả chứ?

- Không còn nghi ngờ gì cả.

- Rõ ràng là có vài điểm kì lạ trong vụ này -

Holmes cười nói

- Một kẻ trộm vào nhà trong lúc đèn vẫn còn sáng

và có hai người trong gia đình còn thức.

- Y phải cực kì bình tĩnh.

- Nếu vụ án mà không kì lạ, thì chúng tôi nhờ ông

làm chi!

- Alec nói - Kẻ trộm đã không lấy đồ trước khi bị

William bắt gặp, bằng cớ là chúng tôi đâu có mất

món gì và hiện trường cũng không bị bừa bộn.

- Cái đó còn tùy thuộc vào bản chất của những món

đồ - Holmes trả lời - Chúng ta đang đối phó với một

kẻ trộm thuộc loại đặc biệt và hành động theo cách

đặc biệt, chẳng hạn như cái lô hàng ở nhà cụ Acton

chỉ là một cuộn dây mành, một cái phong vũ biểu...

- Chúng tôi phó thác hoàn toàn nơi ông, thưa ông

Holmes - Cụ Cunningham nói.

- Mở đầu, tôi muốn cụ treo một giải thưởng. Tôi đã

soạn sẵn một mẫu, cụ có ưng kí tên không? Năm chục

bảng là đủ.

- Tôi sẵn lòng thưởng năm trăm - Ông tòa hòa giải

nói sau khi cầm lấy tờ giấy mà Holmes đưa cho cụ -

Nhưng giấy này chưa được đúng - Cụ nói thêm khi đọc

lướt qua nội dung.

- Tôi viết nó khá vội...

- Coi này! Sao ông lại bắt đầu như vậy: Xét rằng,

vào hồi 0 giờ 3 khắc, một mưu toan. Nó là hồi một

khắc trước nửa đêm, 11 giờ 45 phút, nếu ông ưa thế.

Sự nhầm lẫn đó khiến tôi buồn. Holmes nổi tiếng là

chính xác về các sự việc. Nhưng cơn bệnh đã làm

anh như đãng trí. Trong một lúc, anh bị bối rối.

Viên thanh tra nhướn lông mày lên. Alec thì phá ra

cười, ông già sửa chỗ viết sai và trả tờ giấy lại

cho Holmes, nói:

- Ông cho in càng sớm càng tốt. Ý kiến của ông

thật là tuyệt hảo.

Holmes cẩn thận đặt tờ giấy vào trong ví, rồi nói:

Ta cùng đi khắp nhà để tìm xem cái tên trộm kì

quặc kia đã mang đi món đồ nào.

Trước đó, Holmes quan sát cánh cửa đã bị cạy phá.

Một con dao cứng hoặc một cây kéo được cắm sâu vào

ổ khóa và ổ khóa đã bị bung ra. Những dấu vết trên

gỗ hãy còn thấy rõ.

- Như vậy là cụ không cho đặt then chặn cửa? –

Holmes hỏi.

- Chúng tôi thấy không cần phải làm như vậy.

- Cụ có nuôi chó không?

- Có, chó được cột ở phía bên kia nhà.

- Các gia nhân đi ngủ vào lúc nào?

- Khoảng 10 giờ.

- Thông thường thì William đi ngủ vào giờ đó, phải

không?

- Phải.

- Thật kì lạ! Vào đúng đêm đó, anh ta lại thức

khuya hơn thường lệ. Giờ đây, thưa cụ, chúng tôi sẽ

rất hân hạnh nếu được phép vào thăm nhà cụ.

Một hành lang lát đá đưa tới một cầu thang bằng

cây dẫn thẳng lên gác một của ngôi nhà. Trên bậc

thềm dẫn lên cầu thang thứ hai đi đến tiền sảnh,

người ta trông thấy ở đó nhiều cánh cửa phòng khách

cũng như cửa nhiều phòng, trong số đó có cửa phòng

cụ Cunningham và phòng Alec. Holmes bước chậm rãi,

quan sát kĩ. Cứ theo vẻ mặt anh, tôi biết anh đang

theo một hướng điều tra nóng bỏng.

- Ông bạn của tôi ơi! - Cụ Cunningham kêu lên, vẻ

mất kiên nhẫn - Điều này không cần thiết đâu. Phòng

của tôi là đây, nơi cuối cùng bậc thang, và phòng

con trai tôi là phòng bên cạnh. Nếu kẻ trộm lên đây

thì cha con tôi đã nghe được tiếng động do hắn gây

ra rồi.

- Ông hãy điều tra theo hướng khác thôi - Alec nói

với nụ cười.

- Tuy nhiên, tôi xin quý vị lượng thứ cho cái ý

thích thất thường của tôi. Chẳng hạn như tôi muốn

biết tầm nhìn từ những khuôn cửa sổ kéo dài tới tận

đâu. Phòng của anh Alec đây ạ? - Holmes hỏi khi

đẩy cánh cửa ra - Và đây là phòng tắm mà anh đang

ngồi hút thuốc thì có tiếng báo động? Cánh cửa sổ

mở ra cái gì đây?

Anh băng ngang phòng, mở một cánh cửa và liếc nhìn

sang căn phòng ở sát bên.

- Giờ đây ông đã được thỏa mãn? - Cụ Cunningham

hỏi với khí vị hóm hỉnh.

- Xin cám ơn. Tôi đã thấy tất cả những gì muốn

biết.

- Nếu thật là cần thiết, chúng ta có thể vào trong

phòng tôi.

- Nếu không làm phiền cụ quá đáng...

Ông tòa hòa giải nhún vai và dẫn chúng tôi vào

trong phòng riêng của ông, đồ đạc đủ tiện nghi.

Trong lúc chúng tôi đi ngang phòng tới hướng khuôn

cửa sổ, Holmes bước chậm lại để sánh ngang tôi đi ở

cuối toán. ở chân giường có kê một cái bàn vuông

nhỏ, trên có đặt một bình nước và một giỏ cam. Khi

đi ngang cái bàn, Holmes cúi xuống và hất đổ cái

bàn. Bình nước vỡ tan và cam văng tung tóe.

- Đồ quỷ, Watson - Anh kêu lên một cách lạ lùng -

Thế là anh đã ngược đãi tấm thảm rồi!

Hoàn toàn bối rối, tôi cúi xuống và bắt đầu tìm

nhặt cam. Hẳn là vì một duyên cớ nào đó nên Holmes

mới muốn để tôi cáng đáng cái trách nhiệm về sự

vụng về này. Những người khác cũng nhặt cam và dựng

cái bàn thẳng đứng trở lại.

- Nhìn kìa! - Viên thanh tra kêu lên - Ông ấy đi

đâu vậy? Holmes đã biến mất.

- Quý ông hãy đợi tôi ở đây - Alec nói - Cái ông

này coi bộ thần kinh không bình thường. Hãy đi với

con đi, ba!

Cả hai chạy vội ra khỏi phòng. Còn ba chúng tôi cứ

đứng đó sững sờ nhìn nhau.

- Mẹ kiếp, tôi bắt đầu tin rằng cậu Alec có lí -

Viên thanh tra thì thầm - Có thể đây là hậu quả về

căn bệnh của ông ấy, nhưng dù sao thì cũng....

Bỗng ông ngừng bặt. Một tiếng kêu, gần như một

tiếng hét, vang lên.

- Cứu tôi với! Sát nhân!

Như người điên, tôi phóng ra thềm cầu thang, bởi

vì tôi đã nhận ra giọng Holmes. Nhưng tiếng kêu cứu

đã biến thành tiếng rên rỉ khàn khàn, không thành

tiếng. Chúng thoát ra từ căn phòng mà chúng tôi đã

vào thăm trước hết. Tôi lao vào trong, rồi chạy vào

phòng tắm. Hai cha con Cunningham đang cúi trên cơ

thể lả đi của Holmes. Người con dùng hai bàn tay

siết chặt cổ họng Holmes, ông bố thì vặn cổ tay

anh. Trong chớp mắt, chúng tôi đã lôi được hai cha

con ra. Holmes đứng lên, xanh xao, lảo đảo.

- Hãy bắt giữ những người này, ông thanh tra! -

Anh hổn hển nói.

- Về tội gì?

- Tội ám sát người đánh xe của họ.

Viên thanh tra ngơ ngác nhìn anh.

- Coi nào, coi nào, ông Holmes, ông đâu muốn nói

rằng...

- Không à? Ông hãy nhìn họ mà xem! - Holmes kêu

lên.

Ông già Cunningham đờ người ra, tưởng chừng như

hóa đá, khuôn mặt nhăn sâu, in hằn một nét tàn nhẫn

sâu xa. Người con trai đã mất hết thói ba hoa,

thói nhạo báng, trong cặp mắt đen của anh ta lóe

lên tính hung dữ của một con thú hoang nguy hiểm.

Viên thanh tra đi ra cửa và rút cái còi ra. Hai

cảnh sát xuất hiện ngay lập tức.

- Thưa cụ Cunningham - Viên thanh tra nói - Tôi hi

vọng rằng chuyện này sẽ chấm dứt bằng sự chứng

minh về sự vô tội của cụ. Nhưng cụ cũng có thể thấy

rằng... A, ông muốn vậy sao? Hãy buông ngay cái đó

ra!

Ông vung tay về phía trước và một khẩu súng lục

rớt xuống sàn nhà.

- Giữ lấy tang vật này! - Holmes nói khi đặt bàn

chân lên trên khẩu súng - Nó sẽ có ích trong phiên

tòa. Nhưng đây mới là cái chúng ta cần có hơn hết!

Anh giơ lên cao một mảnh giấy nhỏ đã bị vò nát.

- Phần còn lại của lá thư? - Viên thanh tra reo

lên.

- Chính nó.

- Ông tìm ra nó ở đâu vậy?

- Ở chỗ mà tôi tin chắc là sẽ tìm ra nó. Tôi sẽ

giải thích. Thưa đại tá, ông và Watson có thể trở

về nhà. Tôi cũng sẽ về trong một giờ nữa. Ông thanh

tra và tôi còn phải nói chuyện với các phạm nhân.

Sherlock Holmes đã giữ lời. Khoảng một giờ sau,

anh bước vào phòng hút thuốc của ông đại tá. Anh đi

cùng với một ông lão mà anh giới thiệu là cụ

Acton. Holmes tươi cười nói:

- Thưa quý vị, ngay từ đầu, tôi thấy chìa khóa của

vấn đề là mẩu giấy nằm trong tay nạn nhân.

Nếu chuyện kể của Alec là thật và nếu kẻ trộm bỏ

trốn ngay tức khắc thì hắn đã không giật và làm

rách tờ giấy. Nếu không phải như vậy thì thủ phạm

chính là Alec, bởi vì trước khi ông già xuống,

nhiều gia nhân khác hẳn đã chạy tới. Đó là một chi

tiết đơn giản nhưng ông thanh tra đã bỏ qua, bởi vì

ông ấy cho rằng những vị chức trọng quyền cao

trong địa hạt chẳng liên can gì tới vụ án. Thế là

tôi nghiên cứu thật kĩ cái mẩu giấy. Nó đây này. Nó

có gợi ra một

ý nào không?

- Chữ viết không đều - Ông đại tá nói.

- Ông bạn thân mến ơi - Holmes kêu lên - Nó đã

được viết bởi hai người, mỗi người viết một chữ:

Nhìn các gạch ngang khá rõ nét trên chữ t trong từ

một và các nét ngang khá mảnh trên chữ t trong từ

phút thì quý vị sẽ tin chắc rằng chữ này do hai

người viết. Một cuộc phân tích ngắn cho phép quý vị

xác nhận rằng những từ sẽ được biết và nhiều được

viết bởi một bàn tay rắn rỏi, trong lúc từ hữu ích

lại được viết bởi một bàn tay yếu hơn.

- Sáng như ban ngày! - Ông đại tá kêu lên - Tại

sao lại quái gở đến mức cần đến hai người để viết

một lá thư?

- Đây là một vụ bỉ ổi. Một trong hai người có tính

rất đa nghi, đã quyết định mỗi người có một phần

bằng nhau về điều gì sẽ xảy ra. Nhưng trong hai

người, cái kẻ viết những chữ một và chữ rất là kẻ

xúi giục gây ra vụ này.

- Do đâu ông đi tới cái kết luận đó?

- Tôi so sánh đặc tính của hai kiểu chữ. Quý vị

hãy quan sát thật cẩn thận mẩu giấy này: Người có

bàn tay rắn rỏi đã viết trước, và chừa lại những

khoảng trống để cho người kia điền vào. Nhưng những

khoảng trống đó không phải lúc nào cũng đủ chỗ cho

kẻ viết sau. Người có bàn tay yếu hơn đã gặp khó

khăn, chẳng hạn như khi ông ấy viết chữ giờ vào

khoảng giữa hai chữ một và bốn. Một và bốn rõ ràng

là những chữ đã được viết từ trước. Vậy người được

phép viết trước là người chủ mưu.

- Tuyệt vời - Cụ Acton kêu lên.

- Hẳn quý vị đã biết rằng thông thường người ta có

thể xem xét nét bút mà đoán ra tuổi của một người,

chênh lệch chừng mươi năm. Tôi nói thông thường,

bởi vì có những trường hợp do bệnh hoạn hoặc do suy

yếu cơ thể thì kết quả sẽ khác đi. Nhưng trong vụ

này, khi quan sát tuồng chữ rắn rỏi của một người

(dấu gạch ngang trên các chữ t rất rõ) và tuồng chữ

ngập ngừng của người kia, có thể xác định rằng

trong hai người này, một người còn trẻ và một người

tuổi đã cao, tuy hãy còn tráng kiện.

- Tuyệt vời! - Cụ Acton kêu lên lần nữa.

- Tuy nhiên, giữa hai nét chữ này có những điểm

giống nhau. Thường thì những sự giống nhau đó xuất

phát từ hai người có chung một huyết thống. Điều đó

hiện ra thật rõ trong nét giống nhau khác kém

khẳng định hơn cũng cho thấy cùng điểm đó. Tôi

tuyệt đối tin chắc rằng có một nét chữ gia đình

trong hai kiểu chữ viết này. Thế là tôi vững tin

rằng cha con ông Cunningham là tác giả của bức thư.

Tôi đi tới nhà đó cùng với ông thanh tra. Tôi thấy

rõ vết thương trên xác chết đã được gây ra bởi một

phát súng lục bắn cách xa hơn bốn mét. Trên quần

áo nạn nhân không có những vết sạm đạn gây ra bởi

thuốc súng. Vậy là Alec đã nói dối khi khai rằng

hai người đang đánh lộn thì súng nổ. Mặt khác, hai

cha con đều đồng ý về cái nơi mà hung thủ đã bỏ

chạy ra đường. Ở chỗ đó có một cái hố ngập bùn,

nhưng không hề có những dấu chân: Nghĩa là chẳng hề

có một kẻ xa lạ nào can dự vào vụ án.

Tôi lại còn phải khám phá cái động cơ của tội ác

kì cục này. Trong mục đích đó, trước hết tôi phải

tìm hiểu vụ trộm xảy ra nơi nhà cụ Acton. Ông đại

tá nói rằng, một vụ tranh tụng đã làm cho cụ Acton

với cha con Cunningham kình địch nhau. Ngay lập

tức, tôi đoán là họ đã xông vào thư viện nhà cụ với

ý định lấy trộm một tài liệu quan trọng khả dĩ

giúp họ chiếm phần thắng ở phiên tòa.

- Tuyệt vời! - Cụ Acton lại kêu lên y như hai lần

trước - Ý định của họ thật rõ. Tôi có đủ giấy tờ để

được hưởng một nửa cơ nghiệp của nhà đó. Nếu họ

cướp được những giấy tờ ấy thì chúng tôi nguy mất.

- Chúng ta tới đích rồi! - Holmes cười nói - Đó là

một mưu toan khá liều lĩnh do Alec đề xướng. Lục

soát khắp nơi mà không tìm ra được cái gì, họ đã

làm như những tên trộm tầm thường để đánh lạc hướng

cảnh sát. Chính vì thế mà họ đã lấy bất cứ cái gì

họ thấy. Tất cả điều đó đã khá sáng tỏ, nhưng tôi

còn muốn tìm lại phần còn thiếu của lá thư. Tôi tin

chắc rằng Alec đã nhét vào trong túi áo ngủ. Vả

chăng, anh ta còn có thể để nó vào đâu? Tất cả vấn

đề là tìm hiểu xem nó có còn ở đó không? Vì thế,

tất cả chúng ta đều đi vào trong nhà.

Cha con nhà Cunningham ra gặp chúng tôi ở bên

ngoài, gần bên cánh cửa nhà bếp. Cần phải tuyệt đối

không làm cho họ nhớ lại sự hiện hữu của tờ giấy

đó; nếu không, họ sẽ hủy nó đi ngay tức khắc. Viên

thanh tra sắp ám chỉ đến tờ giấy khi giải thích với

họ về tầm quan trọng của nó. Lúc đó, tình cờ tôi

bị mệt và đề tài của câu chuyện được thay đổi.

- Trời đất thánh thần ơi! - Ông đại tá cười vang.

- Đóng trò khéo tuyệt vời! - Tôi kêu lên khi nhìn

Holmes với lòng khâm phục.

- Có những trò hề hữu ích - Holmes trả lời - Khi

đứng lên, tôi đã có sẵn một mưu mẹo: Làm cho ông

già Cunningham viết ra hai chữ giờ và phút để có

thể so sánh với nó hai chữ giờ và phút viết trên

mẩu giấy.

- Ồ, tôi ngu xuẩn làm sao! - Tôi kêu lên.

- Lúc đó tôi có nhìn thấy rõ lòng trắc ẩn của anh

đối với tôi! - Holmes cười nói - Tôi lấy làm tiếc

đã gây cho anh một nỗi buồn nho nhỏ. Khi lên lầu,

tôi vào trong phòng, thấy cái áo ngủ treo ở đằng

sau cánh cửa, tôi xô ngã cái bàn để chuyển hướng sự

chú ý của họ trong chốc lát và vội vã đi khám xét

các túi áo. Tôi vừa mới tìm ra được tờ giấy thì hai

cha con nhào lên tôi. Tôi thật sự tin rằng họ chủ

tâm giết tôi, nếu các bạn không tới kịp: Người con

thì siết cổ còn người cha vặn tay tôi để tôi phải

buông tờ giấy ra.

Sau đó, tôi đã nói chuyện với ông Cunningham để

làm sáng tỏ cái động cơ gây ra tội ác. Ông cụ tỏ ra

biết điều, trong lúc Alec vẫn cứ hung hăng như

loài quỷ dữ. Cụ Cunnningham thú nhận rằng William

đã bí mật theo dõi hai cha con cụ trong cái đêm họ

đã ăn trộm nơi nhà cụ Acton. William đe dọa và đòi

tiền họ. Nhưng Alec không thuộc hạng người dễ khuất

phục. Thế là William bị gài bẫy và bị giết. Nếu

cha con nhà Cunningham lấy lại được nguyên vẹn lá

thư (trong đó họ hẹn giờ gặp nhau), và nếu họ không

sơ sót một vài chi tiết nhỏ, thì chẳng bao giờ họ

bị nghi ngờ gì cả.

- Thế còn cái lá thư trứ danh đó đâu? - Tôi hỏi.

Sherlock Holmes đặt nó trước mặt chúng tôi khi

ghép hai mảnh giấy lại. Chúng tôi đọc được: “Nếu

anh tới vào lúc mười một giờ bốn mươi lăm phút ở

cửa sau, anh sẽ được biết một điều làm anh ngạc

nhiên nhiều và nó sẽ rất hữu ích cho anh cũng như

cho cả Annie. Nhưng chớ có tiết lộ với bất cứ người

nào”.

- Anh Watson, có điều là chúng ta chưa biết các

mối liên hệ giữa Alec, William và Annie như thế

nào; nhưng rõ ràng kì nghỉ ngắn ngày của chúng ta ở

nông thôn rất là thành công. Ngày mai, tôi sẽ trở

về nhà, hoàn toàn khỏe khoắn...